Η περιεκτικότητα του ανθρώπινου οργανισμού σε νερό και μεταλλικά άλατα εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο και τη σωματική διάπλαση. Γενικά, ένα παχύσαρκο άτομο έχει λιγότερο νερό στον οργανισμό του σε σύγκριση με ένα λιπόσαρκο άτομο. Για τον ίδιο λόγο οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη ποσότητα νερού στο σώμα τους σε σύγκριση με τις γυναίκες, αφού έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε λίπος.
- Πίεση στα τριχοειδή αγγεία
Η κατακράτηση υγρών μπορεί να συμβεί όταν μεταβάλλονται τα επίπεδα της πίεσης στο εσωτερικό των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που ονομάζονται τριχοειδή αγγεία. Υγρά πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και οξυγόνο παροχετεύονται συνεχώς διά μέσου των τριχοειδών αγγείων στους ιστούς του σώματος. Τα υγρά αυτά τρέφουν τα κύτταρα και στη συνέχεια επιστρέφουν στα τριχοειδή αγγεία. Σε περίπτωση που παρατηρηθεί αλλαγή στην πίεση εντός των τριχοειδών αγγείων, τα υγρά παγιδεύονται εκεί προκαλώντας κατακράτηση. Κατακράτηση μπορεί να συμβεί επίσης εάν υπάρχει διαρροή στα τριχοειδή αγγεία και απελευθερωθούν υγρά στα μικρά κενά που υπάρχουν μεταξύ των κυττάρων.
- Δυσλειτουργία στο λεμφικό σύστημα
Η βασική λειτουργία του λεμφικού συστήματος είναι να αποστραγγίζει υγρά από τους ιστούς (λέμφο) και να τα κατευθύνει προς το αίμα. Εάν απελευθερωθεί μεγάλη ποσότητα υγρών από τους ιστούς το λεμφικό σύστημα «υπερφορτώνεται» και αδυνατεί να διαχειριστεί τον όγκο των υγρών, με αποτέλεσμα αυτά να συσσωρεύονται γύρω από τους ιστούς. Μπορεί επίσης να υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στο λεμφικό σύστημα που να μην του επιτρέψει να διοχετεύσει τα υγρά στο αίμα, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση υγρών και το πρήξιμο σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως η κοιλιά, οι αστράγαλοι και τα πέλματα.
- Πρόβλημα στην καρδιά
Η φυσιολογική πίεση εντός των αιμοφόρων αγγείων διατηρείται εν μέρει χάρη στη λειτουργία της καρδιάς. Αν για οποιοδήποτε λόγο η καρδιά παρουσιάζει ανεπάρκεια παρατηρείται μεταβολή στην πίεση, η οποία συχνά οδηγεί σε σοβαρή κατακράτηση υγρών. Εκτός από τα άκρα, στην περίπτωση αυτή συσσωρεύεται υγρό και στους πνεύμονες, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται βήχας και/ή δύσπνοια.
- Παθήσεις των νεφρών
Τα νεφρά αναλαμβάνουν να φιλτράρουν το αίμα, απομακρύνοντας περιττά υγρά και άχρηστες ουσίες μέσω των ούρων. Στη συνέχεια, περνούν στο αίμα οι ουσίες που έχουν απομείνει και τις οποίες μπορεί να επαναχρησιμοποιήσει ο οργανισμός. Σε περίπτωση διαταραχής της ροής αίματος προς τα νεφρά (π.χ. λόγω νεφρικής ανεπάρκειας), το «φιλτράρισμα» δεν διενεργείται σωστά και τα υγρά παραμένουν στο σώμα, προκαλώντας κατακράτηση.
- Εγκυμοσύνη
Η πίεση που ασκεί η μήτρα στα αιμοφόρα αγγεία της λεκάνης προκαλεί συχνά συσσώρευση υγρών στο σώμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η κατακράτηση στην περίπτωση αυτή δεν είναι ανησυχητική και υποχωρεί μετά τον τοκετό.
- Προεμμηνορυσιακό σύνδρομο
Κατά την αναμονή της περιόδου (δύο – τρεις μέρες πριν) και κατά τη διάρκεια αυτής λόγω των διακυμάνσεων των ορμονών εμφανίζεται το πρόβλημα της κατακράτησης. Οι διακυμάνσεις αυτές και ιδιαίτερα τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, επηρεάζουν την ισορροπία των υγρών του οργανισμού με αποτέλεσμα οι νεφροί να κατακρατούν περισσότερο νάτριο και στη συνέχεια κατακρατούν και περισσότερο νερό προκειμένου να επανέλθει η ισορροπία.
- Καθιστικός τρόπος ζωής
Η σωματική δραστηριότητα βοηθά ώστε το αίμα να επιστρέφει από τα αιμοφόρα αγγεία των ποδιών προς την καρδιά. Η πολύωρη ακινησία επιβραδύνουν αυτή την ανοδική κίνηση του αίματος, οδηγώντας σε συσσώρευση υγρών στα κάτω άκρα. Η σωματική δραστηριότητα συμβάλλει επίσης στην καλή λειτουργία του λεμφικού συστήματος.
- Χαμηλή πρόσληψη πρωτεϊνών
Ο οργανισμός χρειάζεται επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών προκειμένου να ρυθμίζονται τα επίπεδα υγρών. Η αποχή από την κατανάλωση πρωτεϊνών ή η πολύ χαμηλή πρόσληψη δυσκολεύει τη μετακίνηση των υγρών από τους ιστούς στα τριχοειδή αγγεία, οδηγώντας έτσι στην κατακράτηση.
- Φαρμακευτική αγωγή
Η κατακράτηση υγρών μπορεί να αποτελεί παρενέργεια κάποιου φαρμάκου, όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα φάρμακα που περιέχουν οιστρογόνα (αντισυλληπτικά), κορτιζόνη και τα αγχολυτικά.
Πως θα αντιμέτωπισουμε την κατακράτηση;
– Νερό
– Μείωση της πρόσληψης αλατιού
– Διαχείριση του σωματικού βάρους
– Τακτική σωματική άσκηση
– Ανύψωση των ποδιών με στόχο τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος
– Αποφυγή της πολύωρης ακινησίας (είτε σε καθιστή είτε σε όρθια θέση)
– Αποφυγή της έκθεσης σε ακραίες θερμοκρασίες (π.χ. καυτό ή πολύ κρύο μπάνιο, σάουνα)
– Επαρκής και ζεστός ρουχισμός όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές
– Ήπιες μαλάξεις με κινήσεις από την πάσχουσα περιοχή προς την κατεύθυνση της καρδιάς
Νερό
Με την επαρκή πρόσληψη σε νερό ημερησίως (τουλάχιστον 8-10 ποτήρια) μπορούμε να βοηθήσουμε στην καλή ισορροπία των υγρών στο σώμα μας και στην καλή λειτουργία των νεφρών που ευθύνονται κυρίως για την αποβολή του πλεονάζοντος νερού και νατρίου.
Διατροφή
- Αποφέυγουμε τροφές πλούσιες σε αλάτι ή σε νάτριο:
Τα καπνιστά κρέατα, το ζαμπόν, τα λουκάνικα, το μπέικον, οι ξηροί καρποί, τα τουρσιά, η κέτσαπ, η μουστάρδα, οι σάλτσες, οι κονσέρβες, οι κύβοι κρέατος, οι διάφοροι έτοιμοι ζωμοί και τα σνακ όπως τα πατατάκια και το ποπ-κορν.
- Επιλέγουμε τροφές πλούσιες σε κάλιο και σε μαγνήσιο
Πηγές: οι μπανάνες, οι σταφίδες, οι πατάτες, το ρύζι, τα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά - Γιαούρτι
Το γιαούρτι βοηθά στη διαδικασία της πέψης και συμβάλλει στην αύξηση των καλών βακτηριδίων στο έντερο. - Επιλέγουμε τροφές πλούσιες σε Βιταμίνη Α
Πηγές: το συκώτι, η γλυκοπατάτα, η κολοκύθα, το καρότο, η πάπρικα, η κόκκινη πιπεριά, το τσίλι, το πιπέρι καγιέν, το πεπόνι και τα αποξηραμένα βερύκοκα. - Επιλέγουμε τροφές πλούσιες σε Βιταμίνη D
Πηγές: ο σολομός, ο τόνος, οι σαρδέλες, οι κρόκοι αυγών, το συκώτι και τα μανιτάρια
Τip:
Διατροφικοί παράγοντες που επηρεάζουν το φαινόμενο της κατακράτησης είναι η υπερκατανάλωση καφείνης, αλκοολούχων ποτών, αλατιού (νάτριο) και γαλακτοκομικών προιόντων.
Αχλάτη Ιωάννα
Διατροφολόγος – Διαιτολόγος
